INTERPELACJA W SPRAWIE POJAZDÓW: CIĘŻAROWE NA SPECJALNE

Rate this post

Interpelacja nr 11559

do ministra finansów, ministra klimatu i środowiska

w sprawie przepisów dotyczących przeznaczenia pojazdów do odbioru odpadów komunalnych i ich wpływu na przepisy dotyczące podatku od środków transportowych

Zgłaszający: Anna Krupka

Data wpływu: 24-09-2020

Przepisy dotyczące podatku od środków transportowych zawarte są w rozdziale 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. 2018 poz. 1445, 1588, 1669, 1693 i 1722, 2073, 2244 – tekst jednolity). Zgodnie z art. 8 powyższej ustawy opodatkowaniu podatkiem od środków transportowych podlegają:

1) samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony i poniżej 12 ton;

2) samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton;

3) ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i poniżej 12 ton;

4) ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 ton;

5) przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton i poniżej 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego;

6) przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego;

7) autobusy.

Z kolei zakres podmiotowy, w tym również kwestie powstania i wygaśnięcia obowiązku podatkowego, reguluje art. 9 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Podatnikami w podatku od środków transportowych są osoby fizyczne i prawne – właściciele środków transportowych, oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, na które środek transportowy jest zarejestrowany. Okolicznościami, z którymi ustawodawca wiąże powstanie obowiązku podatkowego od środków transportowych, jest rejestracja oraz nabycie zarejestrowanego środka transportowego od środków, a także ponowne dopuszczenie do ruchu środka transportowego po upływie okresu, na jaki została wydana decyzja o czasowym wycofaniu tego pojazdu z ruchu. Z przepisu tego wynika również, że właściciel środka transportowego zobowiązany jest do złożenia w terminie do dnia 15 lutego deklaracji na podatek od środków transportowych na dany rok podatkowy, a w razie powstania obowiązku podatkowego w trakcie roku, w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku, oraz wpłacać obliczony z deklaracji podatek – bez wezwania – na rachunek budżetu właściwej gminy w terminach określonych ustawowo.

W art. 12 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, ustawodawca ustanowił katalog ustawowych zwolnień przedmiotowych w podatku od środków transportowych. Zakres tego zwolnienia obejmuje m.in. środki transportowe stanowiące zapasy mobilizacyjne, pojazdy specjalne oraz pojazdy używane do celów specjalnych w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym. Definicję pojazdu specjalnego znajdziemy w art. 2 pkt 36 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. 2018 poz. 1990. 2244, 2322, z 2019 r. poz. 53, 60 – tekst jednolity), zgodnie z którą za pojazd specjalny należy uznać pojazd samochodowy lub przyczepę przeznaczone do wykonywania specjalnej funkcji, która powoduje konieczność dostosowania nadwozia lub posiadania specjalnego wyposażenia, w pojeździe tym mogą być przewożone osoby i rzeczy związane z wykonywaniem tej funkcji. Ze wskazanej definicji wynika, że istotną cechą tego typu pojazdu jest jego przeznaczenie.

Mając powyższe na względzie, do pojazdów specjalnych należy zaliczyć pojazdy:

1) konstrukcyjnie przystosowane do wykonywania czynności na drodze lub zimowego utrzymania dróg (polewaczki, piaskarki, pługi odśnieżne);

2) stanowiące ruchome urządzenia (dźwigi, żurawie, agregaty prądotwórcze, koparki, koparko-spycharki, ładowarki);

3) służące do prowadzenia określonej działalności (kina ruchome, ambulanse radiologiczne, laboratoria techniczne, warsztaty naprawcze).

Nie są natomiast pojazdami specjalnymi pojazdy samochodowe przeznaczone do przewozu określonego rodzaju ładunków np. cementu (cementowozy), benzyny (cysterny), śmieci (śmieciarki) czy nieczystości (pojazdy asenizacyjne) (wyrok NSA z dnia 25 lipca 2012 r., sygn. akt II FSK 2519/10).

W dotychczasowym poglądzie sądownictwo stało na stanowisku, że wpis w dowodzie rejestracyjnym dokonany przez organ rejestrujący decydował o przyznaniu bądź odmowie przyznania zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 12 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Jeżeli zatem w dowodzie rejestracyjnym w rubryce ˝rodzaj pojazdu˝ znajdował się wpis ˝samochód ciężarowy˝ lub ˝autobus˝, to dla organu podatkowego był to dowód, że pojazd taki podlega opodatkowaniu podatkiem od środków transportowych. Jeżeli natomiast w rubryce ˝rodzaj pojazdu˝ był wpis ˝pojazd specjalny˝, to na podstawie takiego zapisu właściciel pojazdu był zwolniony z obowiązku podatkowego. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 30 października 1998 r., sygn. akt I SA/Wr 445/98, stwierdził, że ˝kwalifikacja samochodu w dowodzie rejestracyjnym ma decydujące znaczenie jako dowód w sprawie podatkowej, w której ocena pewnych uprawnień lub ograniczeń uzależniona jest od tej kwalifikacji˝.

Obecnie stanowisko NSA w tej sprawie zostało gruntownie zmienione. O tym, czy pojazd korzysta ze zwolnienia od podatku od środków transportowych, jako pojazd specjalny decyduje wyłącznie to, czy mieści się on w definicji zamieszczonej w ustawie Prawo o ruchu drogowym. Ta okoliczność powinna być ustalona przy zachowaniu reguł postępowania dowodowego przez organ podatkowy. NSA rozpatrując sprawę przypomniał, iż art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych odwołuje się do pojęcia pojazdu specjalnego „w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym”. NSA zwrócił uwagę, iż we wzorze decyzji o rejestracji pojazdu stanowiącym załącznik do w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 22.07.2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (Dz. U. z 2007 r. Nr 186, poz. 1322) nie przewidziano odrębnego oznaczenia dla pojazdów specjalnych. Zatem nie sposób przyjąć, że o rodzaju pojazdu decyduje wpis w dowodzie rejestracyjnym. NSA podkreślił, iż o tym, czy pojazd korzysta ze zwolnienia od podatku od środków transportowych, jako pojazd specjalny na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych decyduje wyłącznie to, czy mieści się on w definicji zamieszczonej w art. 2 pkt 36 Prawa o ruchu drogowym. Ta okoliczność powinna być ustalona przy zachowaniu reguł postępowania dowodowego przez organ podatkowy (wyrok NSA z dnia 13 stycznia 2011 r., sygn. akt II FSK 1599/09).

Zgodnie z § 3 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 stycznia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości (Dz. U. z 2013 r., poz. 122) podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości musi posiadać co najmniej dwa pojazdy przystosowane do odbierania zmieszanych odpadów komunalnych oraz co najmniej dwa pojazdy przystosowane do odbierania selektywnie zebranych odpadów komunalnych, a także co najmniej jeden pojazd do odbierania odpadów bez funkcji kompaktującej.

W powyższym stanie prawnym ukształtował się powszechny proceder omijania przepisów prawa przez niektóre podmioty odbierające odpady komunalne. Podmioty odbierające odpady komunalne w gminach zmieniają formalnie przeznaczenie pojazdów będących w ich posiadaniu z wywozu śmieci na oczyszczanie dróg bądź zimowe utrzymanie dróg, poprzez montaż czołownic na pojeździe uzyskując tym samym wpis w dowodzie rejestracyjnym dokonany przez organ rejestrujący w rubryce „rodzaj pojazdu” – „pojazd specjalny” i roszczą sobie tym samym prawo do zwolnienia od obowiązku zapłacenia podatku od środków transportowych. Podnieść w tym miejscu należy, iż pojazdy będące w posiadaniu podmiotów odbierających odpady komunalne są w istocie śmieciarkami a zatem nie są pojazdami specjalnymi w rozumieniu ustawy Prawo o ruchu drogowym. Poprzez montaż czołownic, pojazdy uzyskują status „pojazdu specjalnego” i nadal odbierają śmieci.

W świetle uprzednio zajętego stanowiska przez NSA uznającego, że wpis w dowodzie rejestracyjnym dokonany przez organ rejestrujący decydował o przyznaniu bądź odmowie przyznania zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 12 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych skutkował, iż pojazdy po formalnej zmianie przeznaczenia pojazdu i uzyskaniu statusu „pojazdu specjalnego” niejako automatycznie zostawały zwolnione z opodatkowania podatkiem od środków transportowych, działając na szkodę gminy poprzez uszczuplenie należnych gminie dochodów z tytułu ww. podatku. Po zajęciu stanowiska przez NSA, że gminne organy podatkowe będą musiały we własnym zakresie badać i rozstrzygać, czy np. pojazd przystosowany do wywozu śmieci po dokonaniu konstrukcyjnych przeróbek i zmianie przeznaczenia jest w istocie pojazdem specjalnym i korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od środków transportowych, nastręcza wielu problemów dla organów podatkowych i może skutkować niejednolitą interpretacją i stosowaniem przepisów prawa przez te organy. Wskazać należy, iż organy podatkowe nie posiadają wiedzy motoryzacyjnej oraz nie posiadają uprawnień do badania cech konstrukcyjnych pojazdów, a bazując jedynie na definicji pojazdu specjalnego wyrażonej w art. 2 pkt 36 Prawa o ruchu drogowym, można przyjąć, że np. śmieciarka po zamontowaniu czołownic i uzyskaniu wpisu w rubryce rodzaj pojazdu – „pojazd specjalny” to pojazd specjalny pomimo, iż w rzeczywistości przez cały czas wykorzystywana jest zgodnie z jej pierwotnym przeznaczeniem do wywozu śmieci i jako taka, w świetle interpretacji sądu nie powinna podlegać zwolnieniu od opodatkowania jako pojazd specjalny. Sytuacja ta może spowodować, że ten sam pojazd dla organu rejestrującego będzie np. pojazdem specjalnym np. pługiem odśnieżnym, a dla organu podatkowego śmieciarką i prowadzić będzie do sporów pomiędzy organami podatkowymi a podatnikiem co w konsekwencji wydłuży bądź ograniczy ściągalność podatku od środków transportowych. Bazowanie na definicji pojazdu specjalnego, która jest bardzo ogólnie i nieprecyzyjnie sformułowana, spowoduje, że gminy mogą stracić znaczną część dochodów z tytułu podatku od środków transportowych i nie będą w stanie realizować zadań do których zostały powołane.

Dlatego niezwykle istotna z punktu widzenia gminnych organów podatkowych wydaje się potrzeba zmiany brzmienia § 3 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 stycznia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości poprzez zastąpienie słowa „przystosowane” na zwrot np.: „z przeznaczeniem” bądź inny, którego skutkiem byłoby, iż podmioty odbierające odpady komunalne musiałyby posiadać pojazdy przeznaczone do odbierania poszczególnych rodzajów odpadów komunalnych tzw. śmieciarki, które nie podlegają zwolnieniu od podatku od środków transportowych. Co za tym idzie formalna zmiana przeznaczenia pojazdu i uzyskanie statusu pojazdu specjalnego w przypadku „śmieciarek”, nie powodowałaby po stronie organu podatkowego konieczności badania cech konstrukcyjnych pojazdów i rozstrzygania w tym zakresie czy śmieciarki posiadające fizyczne przeróbki cech konstrukcyjnych i status pojazdu specjalnego, pomimo rzeczywistego przeznaczenia do wywozu śmieci są pojazdami specjalnymi i podlegają w związku z tym zwolnieniu z podatku od środków transportowych.

Na marginesie, zwrócić uwagę należy na kwestię kontroli drogowej pojazdu, który jest wykorzystywany w sposób niezgodny z jego przeznaczeniem określonym w dowodzie rejestracyjnym. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w tym zakresie może mieć zastosowanie art. 96 § 1 pkt 6 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń, który stanowi, iż „Właściciel, posiadacz, użytkownik lub prowadzący pojazd, który na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu dopuszcza:

6) do korzystania z pojazdu samochodowego w sposób niezgodny z jego przeznaczeniem, podlega karze grzywny”. Niewątpliwie do przedmiotowych sytuacji może dochodzić w przypadku kontroli śmieciarek mających zmienione przeznaczenie w dowodzie rejestracyjnym i status pojazdów specjalnych.

Jak widać z powyższego, dotychczasowe brzmienie § 3 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 stycznia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości implikuje szereg problemów w zakresie interpretacji przepisów prawa, w szczególności przepisów dotyczących podatku od środków transportowych będących w gestii zastosowania przez gminne organy podatkowe.

W związku z powyższym proszę Pana Ministra o udzielenie informacji:

1. Czy kierowany przez Pana Ministra resort podjął działania, a jeśli tak to jakie zmierzające do zmiany lub doprecyzowania zapisu § 3 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 stycznia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości?

2. Czy zdaniem Pana Ministra organy podatkowe w ramach swoich kompetencji same mają rozstrzygać, jakiego rodzaju jest pojazd będący we władaniu osoby fizycznej lub prawnej, w szczególności badać zakres zmian konstrukcyjnych i określać rzeczywiste przeznaczenie pojazdu dla celów podatkowych?

3. W jakim czasie ministerstwo przewiduje przedstawić konkretne rozwiązania w przedmiotowej sprawie, aby wszystkie gminy w Polsce nie traciły dochodów z podatku od środków transportowych?

Loading