WYROK NSA O PRZYCZEPIE KOLEJKI TURYSTYCZNEJ BEZ HOMOLOGACJI

Kolejny wyrok NSA w sprawie wymogu homologacji. Czyli przyczepa dostosowana do przewozu osób i wchodząca w skład kolejki turystycznej także podlega obowiązkowi homologacji.¹ Te i takie przyczepy nie należą do kategorii „specjalne” i każda z nich musi mieć własny DR, a więc własny nr rejestracyjny (sic!).

Całkiem niedawno, bo 13 marca 2025 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej NSA doszło do rozpatrzenia skargi kasacyjnej J. G., K. P. – wspólnicy R. s.c. od wcześniejszego wyroku WSA w Gliwicach z 26 marca 2021 r., sygn. akt II SA/Gl 1484/20 w sprawie ze skargi J. G., K. P. – wspólnicy R. s.c. na decyzję SKO w Bielsku – Białej z 14 września 2020 r. nr SKO VIII/422/3314/143/2020 w przedmiocie odmowy rejestracji pojazdu. Efektem rozpatrzenia tej skargi kasacyjnej było jej oddalenie.

WSA w Gliwicach, zwany dalej „Sądem I instancji”, wcześniejszym wyrokiem z 26 marca 2021 r., sygn. akt II SA/Gl 1484/20, także oddalił skargę J.G., K. P. na decyzję SKO w Bielsku-Białej z dnia 14 września 2020 r., w przedmiocie odmowy rejestracji pojazdu.

Więc, choć mamy już ten interesujący nas wyrok, to teraz popatrzmy/poczytajmy, czego on właściwie dotyczył. Bo jest to dość ciekawy i kolejny element naszej branżowej układanki w sprawie pytania, jakie pojazdu w III RP muszą posiadać homologację i dlaczego.

Ta sprawa dotyczy przyczepy dostosowanej do przewozu osób i wchodzącej w skład kolejki turystycznej.

Zdaniem wnoszących skargę dla tego rodzaju pojazdu:

1. nie ustalono wymagań homologacyjnych, co rzekomo wynika m.in. z pkt 6.1 załącznika I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/858 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz układów, komponentów i oddzielnych zespołów technicznych przeznaczonych do tych pojazdów, zmieniające rozporządzenie (WE) nr 715/2007 i (WE) nr 595/2009 oraz uchylające dyrektywę 2007/46/WE;

2. wskazany pojazd jest rzekomo zwolniony z obowiązku dostarczenia poniżej wymienionych dokumentów: świadectwa zgodności WE albo świadectwa zgodności wraz z oświadczeniem zawierającym dane i informacje o pojeździe niezbędne do rejestracji i ewidencji pojazdu, dopuszczenia jednostkowego pojazdu, decyzji o uznaniu dopuszczenia jednostkowego pojazdu albo świadectwa dopuszczenia indywidualnego WE pojazdu.

Przypomnieć wypada, że omawiana przez nas sprawa dotyczy odmowy rejestracji w WK/starostwie przyczepy do przewozu osób, która stanowi element kolejki turystycznej. Pojęcie kolejki turystycznej zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 49a ustawy PoRD.²

Tej rejestracji domagali się skarżący, którzy są jednocześnie producentem tej przyczepy. Stali oni na stanowisku, że ten ich pojazd:

• spełnia wymogi odnoszone do „przyczepy” (pojazd bez silnika, przystosowany do łączenia go z innym pojazdem – art. 2 pkt 50 ustawy PoRD) oraz

• jest „nowym pojazdem” (pojazd fabrycznie nowy, który nie był zarejestrowany – art. 2 pkt 62 ustawy PoRD).

Zdaniem NSA, cyt.:

„W tego typu sytuacji – zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 70d ust. 1 ustawy PoRD – producent nowego typu pojazdu, typu przedmiotu wyposażenia lub części jest obowiązany uzyskać dla każdego nowego typu pojazdu, typu przedmiotu wyposażenia lub części odpowiednie świadectwo homologacji typu WE. Wyjątki od tej reguły zawarte zostały w dalszych jednostkach redakcyjnych art. 70d ustawy PoRD, a konkretnie w ust. 2-6.³ Producent tego typu pojazdu może wystąpić o dopuszczenie fakultatywne poprzez uzyskanie świadectwa homologacji typu WE pojazdu, potwierdzającego spełnienie odpowiednich wymagań technicznych, w zakresie, w jakim ten typ pojazdu spełnia wymagania określone w załącznikach IV i XI do dyrektywy 2007/46/WE. Przepisu tego nie stosuje się do pojazdów, o których mowa w załączniku nr 2 do ustawy PoRD, oraz do tramwaju i trolejbusu. Analiza tego przepisu, tj. art. 70d ust. 2 ustawy PoRD prowadzi do wniosku, że odstępstwo w nim wyrażone nie znajduje zastosowania do pojazdów wymienionych we wskazanym załączniku nr 2 – Kategorie pojazdów do ustawy PoRD.

W stanie prawnym obowiązującym w polskim porządku ustawowym do dnia 30 czerwca 2023 r. (z dniem 1 lipca 2023 r. weszła w życie ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o systemach homologacji pojazdów oraz ich wyposażenia) zasadą było, że producent nowego typu pojazdu, typu przedmiotu wyposażenia lub części jest obowiązany uzyskać dla każdego nowego typu pojazdu, typu przedmiotu wyposażenia lub części odpowiednie świadectwo homologacji typu WE (art. 70d ust. 1 ustawy PoRD).

Uznać zatem należy, że zwolnienie z obowiązku uzyskania świadectwa homologacji typu WE pojazdu oraz świadectwa homologacji typu pojazdu odnosi się tylko do nowych typów pojazdów zaprojektowanych i zbudowanych do użytku poza drogami publicznymi oraz pojazdów wolnobieżnych, z wyłączeniem kategorii pojazdów, o których mowa w załączniku nr 2 do ustawy, oraz do tramwaju i trolejbusu. Ponieważ sporna przyczepa wchodząca w skład kolejki turystycznej jest pojazdem przeznaczonym do ruchu po drogach publicznych i nie ma charakteru pojazdu wolnobieżnego, dlatego przepis art. 70d ust. 2 ustawy PoRD nie może mieć do niej zastosowania⁴.

W ww. załączniku nr 2 do ustawy PoRD wymieniono m.in. kategorię pojazdów O (przyczepy). Generalne wyłączenie kategorii przyczep nie oznacza jednak, że wszystkie typy tego rodzaju pojazdu mają ustaloną kategorię homologacyjną. W odniesieniu do spornej kategorii przyczepy wchodzącej w skład kolejki turystycznej⁵ nie przewidziano kategorii homologacyjnej, a zatem co do zasady nie może ona zostać poddana – wbrew twierdzeniom zawartym w zarzucie kasacyjnym – procedurze homologacyjnej. Z wyłączenia tego nie można natomiast wnosić, że pojazdy tego typu nie podlegają procedurze dopuszczenia jednostkowego.

Skarżący nie mają obowiązku, lecz jedynie są uprawnieni do ubiegania się o uzyskanie krajowej homologacji typu w odniesieniu do pojazdów produkowanych w małych seriach⁶, natomiast w razie nieuzyskania odpowiedniego świadectwa homologacji typu pojazdu spełnienie warunków lub wymagań technicznych dopuszczenia spornego pojazdu do ruchu musi zostać potwierdzone w procedurze dopuszczenia jednostkowego pojazdu⁷.

Ta szczególna podstawa wynikająca z prawa UE pozwala zatem – o ile ustawodawca krajowy wprowadzi odpowiednie derogacje względem regulacji unijnych – na fakultatywne ubieganie się przez producentów przyczep przeznaczonych do przewozu osób po drogach publicznych o krajową homologację typu pojazdów produkowanych w małych seriach.

Nie jest także trafne stanowisko skarżących kasacyjnie, że pojęcie kategorii pojazdu (art. 2 pkt 60 ustawy PoRD) jest związane jedynie z tymi pojazdami, dla których ustalono określoną kategorię homologacyjną i związane z nią wymagania. Definicja legalna wynikająca z ww. przepisu polskiej ustawy musi być interpretowana w zgodzie z wzorcem normatywnym określonym w odpowiednim akcie prawa unijnego, który został przez tę ustawy implementowany (dyrektywa UE) lub jest wykonywany (rozporządzenie UE). W przypadku mającej zastosowanie w przedmiotowej sprawie dyrektywie 2007/46/WE wyraźnie wskazano, że do celów europejskiej i krajowej homologacji typu, jak również w przypadku dopuszczenia indywidualnego, pojazdy klasyfikuje się według określonych kategorii, a sama homologacja może być przyznana tylko dla kategorii, o których mowa w pkt 1.1.1-1.1.3, 1.2.1-1.2.3 oraz 1.3.1-1.3.4. Oznacza to, że pewnym kategoriom lub podkategoriom pojazdów nie przyznaje się homologacji typu, a więc nie ustala się również dla nich wymagań homologacyjnych w ścisłym tego słowa znaczeniu.

NSA jednoznacznie stwierdza, że w omawianym przypadku obowiązuje zasada sformułowana w art. 71 ust. 1 ustawy PoRD. Przepis ten stanowi, że dokumentem stwierdzającym dopuszczenie do ruchu pojazdu samochodowego, ciągnika rolniczego, pojazdu wolnobieżnego wchodzącego w skład kolejki turystycznej, motoroweru lub przyczepy jest DR albo PC (pozwolenie czasowe), z wyłączeniem pojazdów, o których mowa w art. 71 ust. 3. Zgodnie z tym ostatnim przepisem pojazd niewymieniony w art. 70 ust. 1, przyczepa motocyklowa oraz przyczepa specjalna przeznaczona do ciągnięcia przez ciągnik rolniczy lub pojazd wolnobieżny jest dopuszczony do ruchu, jeżeli odpowiada warunkom określonym w art. 66. Z zestawienia treściowego oraz wzajemnych odesłań między art. 71 ust. 1 i art. 71 ust. 3 ustawy PoRD można na tle stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy wyprowadzić ogólnie ważne wnioski:

I.

Pojazd wolnobieżny wchodzący w skład kolejki turystycznej podlega obowiązkowi rejestracji (stałej lub czasowej), pomimo iż zgodnie z wyjątkiem z art. 71 ust. 3 pozostałe pojazdy wolnobieżne są z niego zwolnione.

II.

Przyczepy wchodzące w skład tego rodzaju kolejki również podlegają obowiązkowi rejestracji, pomimo iż przyczepy motocyklowe i przyczepy specjalne przeznaczone do ciągnięcia przez ciągnik rolniczy lub pojazd wolnobieżny zgodnie z art. 71 ust. 3 temu obowiązkowi nie podlegają.

III.

Brak jest podstaw do uznania, że przyczepa będąca częścią kolejki turystycznej i przeznaczona do przewozu osób po drogach publicznych jest przyczepą specjalną. Zgodnie z miarodajną regulacją⁸ zwyczajne przeznaczenie przyczepy wchodzącej w skład kolejki turystycznej (przewóz osób po drogach publicznych) nie pozwala na zaliczenie jej (nawet w drodze analogicznego przyporządkowania) do żadnej kategorii przeznaczenia pojazdów specjalnych.

IV.

Biorąc pod uwagę powyższe należy przyjąć, że przyczepa wchodząca w skład kolejki turystycznej podlega dopuszczeniu do ruchu jedynie po uzyskaniu DR (dowodu rejestracyjnego) albo PC (pozwolenia czasowego).⁹

V.

Jeżeli zgodnie z art. 72 ust. 1 pkt 3 ustawy PoRD nie zachodzi konieczność lub możliwość przedłożenia świadectwa zgodności WE albo świadectwa zgodności wraz z oświadczeniem zawierającym dane i informacje o pojeździe niezbędne do rejestracji i ewidencji pojazdu, decyzji o uznaniu dopuszczenia jednostkowego pojazdu albo świadectwa dopuszczenia indywidualnego WE pojazdu, to producent przyczepy wchodzącej w skład kolei turystycznej wnioskujący o jej rejestrację czasową na podstawie art. 74 ust. 2 pkt 2 lit. c) ustawy PoRD (w celu umożliwienia przejazdu pojazdu związanego z koniecznością dokonania jego BT lub naprawy) jest zobowiązany do uzyskania dopuszczenia jednostkowego pojazdu zgodnie z przepisami art. 70zn i n. Ustawy PoRD.

VI.

Skarżący mogą ubiegać się o uzyskanie homologacji krajowej typu w sytuacji, gdy przyczepy turystyczne wchodzące w skład kolejki turystycznej produkowane są w małych seriach. Natomiast nie dysponując świadectwem homologacji, Skarżący chcąc zarejestrować wspomniany pojazd muszą legitymować się dopuszczeniem jednostkowym pojazdu. Z tego też względu, skoro strona nie załączyła do podania żadnego ze wskazanych dokumentów – pomimo wezwania ich do uzupełnienia braków formalnych – to organ (WK/starostwo) zobligowany był do wydania decyzji odmawiającej rejestracji pojazdu.

Wybaczcie, że nie potrafiłem jakoś skrócić tego kolejnego ważnego wyroku NSA. Ale jeśli już przebrnęliście ze mną przez te prawne meandry, to gwarantuję, że nasza znajomość tej problematyki znacząco wzrosła.

I pozdrawiam

dziadek Piotra

– – – – – – – – – – – –