PRAWO DO WCZEŚNIEJSZEJ EMERYTURY DLA INSP. UDS-a

Prawo do wcześniejszej emerytury insp. UDS-a, a nasza praca w kanale, czyli w warunkach z wielu względów nie tylko trudnych (stres, niejednolite Prawo, naciski właścicieli, itp., itd., et’cetera), ale i określonych w Prawie, jako szczególnych.¹

Czytam sobie ten wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach i zastanawiam się, która z naszych organizacji powinna w podobnych sprawach interweniować/lobbować na rzecz naszego zawodowego środowiska insp. UDS-ów.

A odpowiedź na to pytanie Wam pozostawiam, gdy zapoznacie się z tą ciekawą – i na początku bardzo obiecującą! – sprawą, z której mogło wynikać, że nasza praca w kanale stanowi podstawę do wcześniejszej emerytury.²

Nasz Kolega insp. UDS od 1981 r. (ze Śląska) o inicjałach M. T. postanowił powalczyć o prawo do wcześniejszej emerytury.³ Być może, że jednym z istotnych powodów uzasadniających to dążenie do wcześniejszej emerytury był fakt, że wykonywał około 40 BT dziennie . . . . ., być może.

Zaczęło się interesująco, bo wyrokiem z dnia 11 stycznia 2018 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach zmienił decyzję organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 15 grudnia 2017 r. i jednak przyznał naszemu ubezpieczonemu Koledze M. T. prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w warunkach szczególnych, poczynając od dnia 16 grudnia 2016 r. Ten Sąd Okręgowy uznał, że nasz ubezpieczony Kolega spełnił przesłanki warunkujące prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych.⁴ Bo bezspornym w tej sprawie jest fakt, że nasz ubezpieczony Kolega ukończył wymagany wiek 60 lat i osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący

26 lat, 3 miesiące i 25 dni, przystąpił do OFE i jednocześnie złożył wniosek o przekazanie środków tam zgromadzonych na dochody budżetu państwa.

Sąd Okręgowy przyjął zaś, że ubezpieczony w okresie od 23 czerwca 1975r. do 31 stycznia 1995r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę mechanika napraw pojazdów samochodowych w kanale, która określona jest w wykazie A, dziale XIV poz. 16 załącznika nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., bowiem wykonywał swoje obowiązki pracownicze wyłącznie w kanale. Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy przyjął, że ubezpieczony spełnił również wymóg co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych i ma prawo do przyznania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Ale w apelacji od zaprezentowanego wyroku organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez nieuznanie do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia naszego ubezpieczonego Kolegi od 1981 r. do 31 stycznia 1995 r. w Przedsiębiorstwie (…) w miejscowości M. na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych – diagnosty i tym samym, odmowę prawa do emerytury w związku z wykonywaniem pracy w szczególnych warunkach. Albowiem pracując na stanowisku mechanika-diagnosty wykonywał w czasie pracy jedynie część prac w kanałach, to nie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Przyjmując, iż w okresie od 1981 r. do 31 stycznia 1995 r. nasz ubezpieczony Kolega jednak nie wykonywał – stale i w pełnym wymiarze czasu – prac w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych (wykaz A dział XIV pkt 16 załącznika do cyt. Rozp. Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.), uznał, że apelacja organu rentowego zasługuje na uwzględnienie.

Tym samym nasz Kolega przegrał ten prawny spór.

Trzeba tutaj wskazać, że przepis § 4 tegoż rozporządzenia RM stanowi, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące przesłanki:

• osiągnął wiek 60 lat,
• ma wymagany okres zatrudnienia, tj. 25 lat pracy, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, w tym pracy wymienionej w wykazie A.

Sąd Apelacyjny podkreśla tu, że prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego, z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej, niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy emerytalnej, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo.⁵

Należy pamiętać, że praca w szczególnych warunkach, to praca:

1. wykonywana stale (codziennie)
2. w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy),
3. w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.⁶

W poz. 16 działu XIV wykazu A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. zamieszczono opis: prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych. Tak określona charakterystyka pracy w szczególnych warunkach wskazuje na jej dwie cechy, które muszą wystąpić łącznie. Pierwsza z nich (na której w istocie skupił się Sąd Okręgowy), to prace wykonywane w kanałach remontowych. Natomiast druga (powiązana funkcjonalnie z pierwszą), to prace przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych. Zatem układ warunkujący prawo do wcześniejszej emerytury dla ubezpieczonego, uzależniony został od wykazania, że dysponuje on w okresie do 1 stycznia 1999 r. 15-letnim stażem prac wykonywanych stale i w pełnym wymiarze w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych. Trzeba przy tym pamiętać, o założeniu, że wykonywanie pracy w szczególnych warunkach oznacza, iż pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach.⁷

Tymczasem z zeznań świadków, będących współpracownikami i przełożonymi naszego ubezpieczonego Kolegi w spornym okresie wynika, że pracując od 1981 r., jako mechanik – diagnosta i posiadając stosowne uprawnienia diagnosty samochodowego zajmował się – na wydzielonym stanowisku diagnostycznym na SKP – przeglądami stanu technicznego samochodów osobowych i dostawczych, wykorzystywanych przez jego Przedsiębiorstwo. Do jego obowiązków należało przyjęcie pojazdu kierowanego do naprawy, rozpoznanie usterki i skierowanie pojazdu do naprawy na właściwe stanowisko naprawcze. Po naprawie dokonywał kolejnego BT, przed dopuszczeniem pojazdu do użytkowania. Ponadto przeprowadzał BT (rejestracyjne) samochodów. Opisane wyżej zadania pracownicze wykonywał w kanale usytuowanym w hali napraw. Jeżeli istniała taka potrzeba, przeprowadzał drobne naprawy pojazdów, pracując w kanale.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, skoro ze zgromadzonego spójnego i jednoznacznego materiału dowodowego wynika, że wnioskodawca w spornym okresie wykonywał w czasie pracy jedynie część prac odpowiadających pracom wymienionym w wykazie A („przy naprawie pojazdów”), a zajmował się także pracami diagnostycznymi (częściowo tylko w kanale), realizując w trakcie dnia pracy – jak sam podał na rozprawie pierwszoinistancyjnej – codziennie ok. 40 przeglądów pojazdów, to okres zatrudnienia od 1981 r. do 31 stycznia 1995 r. nie może być zaliczony do pracy w szczególnych warunkach, mimo, iż ubezpieczony wykonywał swą pracę w kanale.⁸

Tak więc zaczęło się doskonale, a skończyło niebywale. A ja mam wątpliwości i pytam, dlaczego praca jednych w kanale jest, a dla innych innych nie jest okolicznością umożliwiającą wcześniejsze przejście na emeryturę. Bo nasza praca w kanale wcale nie okazała się okolicznością umożliwiającą wcześniejsze przejście na emeryturę. Czyżby mechanicy pracowali w innych kanałach od naszych? A jeśli tak, to czym różnią się te kanały?

Kto ma prawo, kto ma moralny obowiązek  wniesienia o ujednolicenie uprawnień „kanałowych” także dla naszego środowiska zawodowego?

Pyta i pozdrawia

dziadek Piotra

– – – – – – – – – – – –