SKARGA ELEKTRONICZNA W POSTĘPOWANIU SĄDOWO-ADMINISTRACYJNYM

Elektroniczna droga skargi w postępowaniu administracyjnym.

W omawianej sprawie Strona, działająca przez zawodowego pełnomocnika, wniosła skargę za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w ten sposób, że wniosła podpisane podpisem zaufanym pismo przewodnie oraz załączniki:

• w jednym dokumencie elektronicznym – wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji z załącznikami,

• zaś w drugim dokumencie elektronicznym – skargę wraz z m.in. pełnomocnictwem.

Pod każdym z załączników został także złożony przez pełnomocnika Strony osobny podpis elektroniczny.

W opisanej sytuacji spór w sprawie koncentruje się na pytaniu czy w sytuacji, gdy skarga i pełnomocnictwo znajdowały się w jednym dokumencie – pliku PDF podpisanym elektronicznie, załączonym do pisma przewodniego, także podpisanego elektronicznie – były obarczone wadą formalną w postaci braku podpisu elektronicznego pod skargą i braku uwierzytelnienia pełnomocnictwa.

NSA uznaje za błędne wcześniejsze stanowisko WSA w w/w sprawie, że skarga nie została podpisana, a pełnomocnictwo tym samym nie zostało uwierzytelnione.

NSA w tym wyroku¹ podziela stanowisko wyrażone we wcześniejszym postanowieniu NSA z 7 lipca 2021 r., sygn. akt I GZ 178/21 (i przytoczonych w nim orzeczeniach NSA), opubl.: orzeczenia.nsa.gov.pl , dotyczące zasad korzystania ze środków komunikacji elektronicznej, a w szczególności koncentrującej się na informacjach zawartych w „dokumencie pomocy” zamieszczonym na stronie internetowej www.epuap.gov.pl

W orzecznictwie prezentowany jest pogląd, że podpisanie wymaganym podpisem dokumentu elektronicznego wnoszonego przez platformę ePUAP, wewnątrz którego przekazywane są inne dokumenty, np. skarga i załączniki, skutkuje podpisaniem całego dokumentu elektronicznego, czyli skargi wraz z załączonymi do niej plikami.

Wskazuje się, że formalistyczna wykładnia art. 46 § 2b p.p.s.a. co do wymogu podpisania podpisem elektronicznym odrębnie każdego dokumentu (pliku), przesyłanych w jednym dokumencie elektronicznym, przeczy celowi wprowadzenia informatyzacji postępowania sądowoadministracyjnego oraz oficjalnym zasadom funkcjonowania i podpisywania pism w platformie ePUAP (por. postanowienia NSA z 16 czerwca 2020 r., sygnatura akt II OZ 275/20; 11 sierpnia 2020 r., sygn. akt I FZ 76/20).

Wyjaśnić trzeba, że art. 46 § 2a p.p.s.a. odnosi się do pism stron wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego. Przepis ten reguluje elementy, które powinno posiadać pismo wnoszone do sądu, wśród których jest również odpowiedni podpis elektroniczny. Zasady zawarte w art. 46 § 2a p.p.s.a. odnoszą się również do załączników wnoszonych drogą elektroniczną, co wynika z art. 46 § 2b p.p.s.a.

O załączniku do pisma wnoszonego do sądu administracyjnego stanowi art. 47 p.p.s.a. Zgodnie z § 1 tego przepisu do pisma strony należy dołączyć jego odpisy i odpisy załączników dla doręczenia ich stronom, a ponadto, jeżeli w sądzie nie złożono załączników w oryginale, po jednym odpisie każdego załącznika do akt sądowych. Natomiast zgodnie z § 3 tego przepisu w przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się.

Ponadto pismo inicjujące postępowanie sądowe, jak w sprawie skarga do WSA, nie stanowi załącznika w rozumieniu art. 46 i art. 47 p.p.s.a. Załącznikiem w rozumieniu tych regulacji może być w szczególności pełnomocnictwo oraz inne dokumenty wykazujące umocowanie, dokument przedkładany przez wnoszącego jako dowód w sprawie itp.

Jednocześnie należy zauważyć, że art. 46 p.p.s.a., ani też jakikolwiek inny przepis tego aktu prawnego nie reguluje technicznej strony wnoszenia pism do sądu drogą elektroniczną. Jeden ze sposobów wnoszenia pism do sądu administracyjnego w ten sposób wiąże się ze skorzystaniem z usług systemu teleinformatycznego, w którym instytucje publiczne udostępniają usługi przez pojedynczy punkt dostępowy w sieci Internet, a mianowicie elektronicznej platformy usług administracji publicznej (ePUAP).

Zasady wnoszenia pism za pośrednictwem ePUAP regulują w szczególności wewnętrzne instrukcje obsługi tego systemu teleinformatycznego. Choć wskazane instrukcje i e-Podręcznik nie stanowią źródła prawa w rozumieniu art. 87 Konstytucji, to jednak, skoro są to oficjalne dokumenty administracji publicznej określające m.in. zasady opatrywania gotowych pism podpisem elektronicznym, kierując się zasadą wyrażoną w art. 8 k.p.a., strona, korzystając z zawartych w nich wskazówek, nie może z tego powodu ponosić negatywnych konsekwencji procesowych.

Wymaga zauważenia, że pojęcie „załącznika” pojawia się również w ww. dokumencie pomocy zamieszczonym na stronie internetowej www.epuap.gov.pl . Z dokumentu tego wynika, że użytkownik może również pobrać załączniki z dysku i wysłać je wraz z wypełnionym formularzem do urzędu. Należy jednak dostrzec odmienne znaczenie pojęcia „załącznika” w rozumieniu art. 46 § 2b p.p.s.a. oraz „załącznika” w rozumieniu wynikającym z dokumentu pomocy. W przepisie art. 46 w związku z art. 47 p.p.s.a. mowa jest o załączniku do pisma wnoszonego do sądu administracyjnego (w tej sprawie – skargi). Z kolei w dokumencie pomocy mowa jest o załączniku do formularza. Są to zatem całkowicie odrębne reguły postępowania, które używają pojęcia „załącznik” w zupełnie różnym znaczeniu. Należy zaznaczyć, że skarga do sądu z natury rzeczy nie może być jednocześnie załącznikiem w rozumieniu art. 46 §2b p.p.s.a. Ta sama skarga do sądu administracyjnego może natomiast być załącznikiem do formularza dostępnego w ePUAP.

W konsekwencji należy zatem przyjąć, że podpisanie wymaganym podpisem dokumentu elektronicznego wnoszonego przez platformę ePUAP, wewnątrz którego przekazywane są inne dokumenty, np. skarga, załączniki, skutkuje podpisaniem całego dokumentu elektronicznego, tj. treści skargi wraz z załączonymi do niego plikami.

Nie ma żadnych przeszkód, ażeby załącznikiem takim był dokument elektroniczny zawierający treść skargi do sądu administracyjnego. Wykładni tej nie przeczy również treść art. 46 § 2b p.p.s.a., zgodnie z którym zasady podpisywania przewidziane w § 2a dotyczą także załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego. Z przepisu tego wynika bowiem jedynie, że jeżeli strona chce wnieść do sądu załącznik w formie odrębnego dokumentu elektronicznego, to ten dokument powinien być również podpisany przez stronę albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Istotne jest zatem odpowiednie podpisanie przekazywanego dokumentu elektronicznego.

Wobec tego podpisanie wymaganym podpisem dokumentu elektronicznego wnoszonego przez platformę ePUAP, wewnątrz którego przekazywane są inne dokumenty, np. skarga, pełnomocnictwo jako załącznik, skutkuje podpisaniem całego dokumentu elektronicznego (por. też m.in. postanowienie NSA w sprawie I FZ 76/20). Załącznikiem w tym dokumencie (gdy jest jeszcze formularz w tym dokumencie) może być skarga do sądu, co jednak nie oznacza, że jest ona w takiej sytuacji załącznikiem w rozumieniu art. 46 § 2b p.p.s.a.

– – – – – – – – – – –